Strata, osierocenie i żałoba w Polsce - fakty i liczby

Z danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny wynika, że w Polsce rocznie umiera ok. 380 tys. Osób. Prawie 200 tysięcy ludzi umiera w wyniku choroby nowotworowej, z czego ponad 80 tys. znajduje się w ostatnich dniach życia pod opiekę hospicyjną. Zakładając, że każdy umierający pozostawia po sobie co najmniej jedną osobę osieroconą, możemy przypuszczać, że codziennie co najmniej tysiąc osób w naszym kraju przeżywa dramat straty, osierocenia i potrzebuje towarzyszenia w żałobie. Rocznie zostaje osieroconych i przeżywa żałobę i stratę wiele osób, w różnym wieku i z różnych grup społecznych. Przy założeniu, że w ogromnej większości zmarli otoczeni są rodzinami i bliskimi, można przyjąć, że co roku żałobę przeżywa ponad milion Polaków.

Jedno z ostatnich badań na temat śmierci, które przeprowadził CBOS w 2005 roku wskazuje, że refleksja nad sprawami ostatecznymi spychana jest przez Polaków na odległy plan. Ponad jedna czwarta ankietowanych (29%) przyznaje, że nigdy nie myśli o śmierci, natomiast rzadkie lub bardzo rzadkie myślenie o niej towarzyszy 45% respondentów. Jedynie co czwarty badany (26%) podejmuje częstszą refleksję nad śmiercią i końcem ludzkiego życia.

Marginalizowanie tematów związanych ze śmiercią ma swoja naturalną przyczynę w tym, że nie lubimy myśleć o rzeczach wywołujących lęk, niepokój, czy zaburzających jakość naszego życia. Jest to oczywiście po części „zdrowe” podejście, ale ma również swoje negatywne konsekwencje z punktu widzenia społeczeństwa i osób przeżywających stratę i żałobę. Postawa „unikania problemu” śmierci, oraz następującej po niej żałoby często powoduje naszą ucieczkę od ludzi, którzy doświadczyli straty bliskiej osoby. Jeśli nawet nie uciekamy, często nie jesteśmy mentalnie gotowi, do tego, alby skutecznie przyjść z pomocą. Temat śmierci i straty jest dla nas obcy, a to kłóci się z doświadczeniem osoby, której próbujemy przyjść z pomocą. To społecznie powszechne unikanie i przemilczanie rzeczywistości śmierci stanowi problem, który ma swoje konsekwencje również w naszych relacjach wobec osób, które przeżywają stratę i osierocenie.

Fundacja Hospicyjna podejmuje społeczną debatę na temat problemu żałoby. Obok publicystyki i informacji, mamy nadzieję na edukację społeczną przez środki masowego przekazu. Przy pomocy ankiet skierowanych do hospicjów oraz innych ośrodków, które deklarują gotowość niesienia pomocy osieroconym w całej Polsce, zostanie zbadana dostępność, zakres i indywidualnej form pomocy psychologicznej i grup dla osób pogrążonych w żałobie. Na portalu www.hospicja.pl, w dziale poświęconym tematyce żałoby, będą sprawdzone informacje o tym, kto i gdzie udziela pomocy żałobnikom, jakie formy wsparcia są oferowane. Mamy nadzieje zbadać także z jakich form pomocy najczęściej korzystają osoby po stracie, oraz dowiedzieć się, jakie kompetencje mają osoby pomagające i prowadzące zajęcia indywidualne i grupowe. Wyniki ankiet będą publikowane na bieżąco po uzyskaniu kolejnych informacji.