Czy dziadek z przypadku to również nieświadomy rodzic?

Badanie Centrum Badania Opinii Społecznej wykazało, że „młodociani dziadkowie” powielają wzorce braku rzetelnej rozmowy z dziećmi nt. seksu wyniesione z domu rodzinnego. Model życia w domu rodzinnym dziadków najczęściej opierał się na dyscyplinie, posłuszeństwie i wypełnianiu domowych obowiązków, co podkreślało dystans między rodzicem a dzieckiem. Często brakowało im czasu i chęci na szczere rozmowy; przyznają, że unikali podejmowania trudnego tematu dojrzewania.

W rodzinach respondentów, „podwójnie młodocianych”, którzy byli zarówno „młodocianymi rodzicami jak i dziadkami” większość osób w ogóle nie rozmawiała z rodzicami o sprawach dorastania i dojrzewania. Dziadkowie, będąc w wieku nastoletnim, czerpali wiedzę o seksie głównie od koleżanek i kolegów, starszego rodzeństwa lub kuzynostwa i twierdzą, że ich wiedza nt. seksu była znikoma. Oto kilka wypowiedzi uczestników badania ilustrujących sytuację domowej edukacji seksualnej:

• Do 15 roku życia praktycznie nie rozmawialiśmy na żadne tematy, takie wychowawcze, takie związane z dorosłością, czegoś takiego w domu nie było. To był temat tabu raczej. (rocznik 1954)
• Z rodzicami o antykoncepcji się nie mówiło. Wydaje mi się, że to był temat tabu. Nie mówiło się o sferze intymnej na co dzień. (rocznik 1964)
• Ponieważ nie było między nami takiej, jakby to można powiedzieć, przyjaźni. Ciężko nam było rozmawiać ze sobą na różne tematy(…) Nie było między nami jakichś rozmów, tego żeby rodzice po prostu spróbowali chociaż słuchać mnie. (rocznik 1968)
• W niektórych sprawach się wstydziłem, a w niektórych jak się spytałem, to zbywali mnie jakąś tam odpowiedzią byle jaką. (rocznik 1974)

Co ciekawe – w porównaniu z własnymi rodzicami respondenci częściej rozmawiali ze swoimi dziećmi na temat życia seksualnego, ostrzegali przede wszystkim przed zbyt wczesnym rozpoczęciem współżycia, niechcianą ciążą, czy chorobami. Jednakże większość badanych nie poruszała w rozmowach tematu środków antykoncepcyjnych, a „domowa edukacja seksualna” była pobieżna i nie odpowiadająca potrzebom młodych. Dziadkom brakowało odpowiedniej wiedzy na ten temat, co dodatkowo wywoływało w nich poczucie skrępowania i wstydu. Często uważali, że jeszcze jest za wcześnie na takie rozmowy lub dzieci już wszystko wiedzą z Internetu i telewizji.

- Potrzeba edukacji nt. odpowiedzialnych zachowań seksualnych jest wielka. To pośrednio świadczy o konieczności wprowadzenia edukacji seksualnej do szkół. Jak wynika z badań, również rodzice nie powinni bać się rozmawiać z dziećmi na te tematy; nie powinni ukrywać swojej wiedzy przed dziećmi, ale próbować odpowiadać na pytania młodych i pomóc im wejść w tak ważny etap jakim jest rozpoczęcie współżycia seksualnego. Rozmowy te nie są łatwe, ale warto i trzeba je przeprowadzać - uważa dr n. med. Grzegorz Południewski, prezes Towarzystwa Rozwoju Rodziny.

Według badanych, młodzi Polacy mają dziś do dyspozycji znacznie więcej źródeł informacji niż ich rodzice, kiedy byli w ich wieku. Wśród nich wymienia się Internet, telewizję, czy czasopisma kolorowe. Zdaniem respondentów młodzi Polacy, podobnie jak oni sami, na ogół czerpią wiedzę w sposób „spontaniczny”, przypadkowy i niekontrolowany. Kontrastuje to z pożądanymi źródłami wiedzy seksualnej. Według dziadków edukacja jest zadaniem przede wszystkim rodziców i szkoły, w której lekcje wychowania seksualnego powinny być obowiązkowe. Niektórzy respondenci stwierdzili wręcz, że niezbędny w edukacji młodzieży jest udział fachowców, seksuologów czy lekarzy. Są oni potrzebni nie tylko ze względu na świadomość własnej niewiedzy, ale również na brak autorytetu. Rodzice nie mają dobrego kontaktu z dzieckiem i dzieci nie chcą z nimi rozmawiać. Kilku respondentów zauważyło, że im samym przydałaby się edukacja seksualna w formie szkoleń jak rozmawiać z dzieckiem o seksie.

Respondenci bezpośrednio krytykowali stan wiedzy dostarczanej w szkole, określając ją jako niewystarczający. Według nich zajęcia nie są prowadzone przez odpowiednio przygotowaną kadrę, za mało mówi się o antykoncepcji i konsekwencjach rozpoczęcia współżycia seksualnego. Krytykowali również młodzież, która niepoważnie podchodzi do takich zajęć: „młodzież uważa, że już wie”, „młodzi ludzie mają swoje rozumy i jak to młodzi wiedzą lepiej”, „bo chłopcy podśmiewują się z takich tematów”, „dzieci uciekają z lekcji, na których mogłyby się dowiedzieć czegoś o współżyciu, a szkoła nie ma sposobów, żeby zmusić je do chodzenia”, „dzieci się śmieją i z tych lekcji nic nie wynika”.

Zdaniem kilku respondentów w „domowa edukacja seksualna” też wymaga przemian. Przede wszystkim należy przełamać „bariery wstydu”, „żeby to normalnie można było powiedzieć dzieciom, że jeżeli już się decydują to niech po prostu stosują środki antykoncepcyjne takiego czy takiego typu i niech chronią siebie po prostu przed tym. Po co mają sobie komplikować życie w młodym wieku? (rocznik 1954)”

- Ważna jest edukacja nie tylko młodzieży, ale również ich rodziców, którzy mają kształtować odpowiedzialne zachowania seksualne młodzieży. To rodzicom przypisuje się pierwszoplanową rolę w edukacji seksualnej młodych ludzi. Tym bardziej, że sami młodzi ludzie uważają, że edukować ich powinni przede wszystkim rodzice - dodaje dr n. med. Grzegorz Południewski.

Młodociani dziadkowie to osoby, które zostały dziadkami zanim ich syn/córka ukończyły 18 lat. „Młodociany” dziadek lub babcia nie zawsze jest osobą rzeczywiście młodą. W przypadku rodzin wielodzietnych, dużej różnicy wieku między dziećmi, późnego wieku zostania ojcem np. po 30 roku życia, zdarza się, że „młodociany’ dziadek lub babcią są już po 50-tce czyli w wieku, który biologicznie i kulturowo może być wiązany z pojawieniem się kolejnego pokolenia czyli wnuka/wnuczki.

„Podwójnie młodociani” dziadkowie to osoby, które zostały rodzicami zanim ukończyły 18 lat, a następnie zostały dziadkami zanim ich dzieci ukończyły 18 lat.

www.swiadomerodzicielstwo.com